THU HỒI ĐẤT: THẾ NÀO LÀ ĐÚNG LUẬT?

Hiện nay, việc nhà nước tiến hành thu hồi đất của hộ gia đình, cá nhân để phục vụ cho các mục đích công cộng như xây dựng công trình giao thông, cầu cống, sân bay,… không phải là chuyện hiếm thấy. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp mà việc thu hồi đất hay cưỡng chế thu hồi đất không phải là đúng nên có rất nhiều hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất bị ảnh hưởng, thậm chí có thiệt hại xảy ra.

Vậy thì, theo đúng qui định của pháp luật thì nhà nước được phép thu hồi đất trong những trường hợp nào?

1. Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng

Việc nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng phải dựa trên các căn cứ về kế hoạch sử dụng đất hằng năm của cấp huyện đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, phù hợp với tiến độ sử dụng đất.

Nhà nước được tiến hành thu hồi đất vì mục đích quốc phòng – an ninh trong các trường hợp như: xây dựng căn cứ quân sự, thao trường, các công trình công cộng phục vụ cho mục đích nghiên cứu khoa học, công nghệ, văn hóa thể thao, các cơ sở đào tạo, trại giam,…

Đối với trường hợp vì phát triển kinh tế – xã hội thì nhà nước được thu hồi đất để thực hiện các dự án xây dựng trụ sở của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội, các công trình giao thông, phát triển cơ sở hạ tầng, các khu công nghiệp, khu đô thị, công viên, tượng đài,..

2. Nhà nước thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai

Vi phạm pháp luật về đất đai được hiểu là việc người sử dụng đất có các hành vi vi phạm về qui định, trình tự hoặc thủ tục liên quan đến việc sử dụng đất. Tùy từng trường hợp khác nhau mà khi vi phạm pháp luật về đất đai mà người sử dụng đất có thể bị phạt hành chính hoặc bị nhà nước thu hồi đất.

Trong một số trường hợp sau thì người vi phạm sẽ bị nhà nước tiến hành thu hồi đất như: sử dụng đất không đúng mục đích mà nhà nước giao, cố ý hủy hoại đất; đất được giao, cho thuê không đúng đối tượng, thẩm quyền; người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước, đã bị xử phạt hành chính mà không chấp hành; đất được giao để xây dựng dự án đầu tư nhưng không được sử dụng đúng hạn,…

Việc thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai phải căn cứ vào văn bản, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định hành vi vi phạm pháp luật về đất đai.

3. Nhà nước thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người

Các trường hợp thu hồi đất này bao gồm có: tổ chức được nhà nước giao đất phá sản, giải thể, cá nhân chết mà không có người thừa kế, người sử dụng đất tự nguyện trả đất; đất được nhà nước giao nhưng không được gia hạn; đất trong khu vực có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng từ thiên tai, khu vực bị ô nhiễm môi trường có nguy cơ đe dọa đến sức khỏe con người,…

Việc thu hồi đất phải dựa trên các quyết định, văn bản của cơ quan có thẩm quyền và các giấy tờ hợp pháp khác.